Hoewel we nog al eens zeggen dat we bewuste keuzes maken komen de meeste van onze gedragingen voort uit ons onderbewuste. Onze opvoeding, de mensen om ons heen als wel de invloed van de maatschappij en (social) media bepalen voor een groot deel hoe we ons levenspad bewandelen. Gaandeweg ons leven wordt er een beeld gevormd van wie wij zijn en hoe we ons in het leven moeten bewegen. Onze gedachten, overtuigingen en (aangeleerde) gedragspatronen hebben een sterke invloed op hoe wij ons leven vorm geven en ons zelf zien.
Spiegelbeeld, vertel eens even
Het beeld wat we van ons zelf hebben begint zich te vormen rond het eerste levensjaar. Deze bewustwording van een ‘’zelf’’ en de positieve of negatieve ontwikkeling daarvan wordt bepaald door (grotendeels) het gezin waarin we opgroeien en de invloeden van de samenleving. Een negatief zelfbeeld is een hardnekkigheid die zich afspeelt in ons hoofd. Het is een afspeelplaat vanuit ons onderbewuste met steeds weer hetzelfde liedje van ondermijnende en negatieve gedachten. We hebben de nummers zo vaak gehoord, dat we ze zijn gaan geloven!
Spiegelbeeld vertel eens even…. ‘’Ik kan het niet, ik ben niet goed genoeg, ik hoor er niet bij, ik ben een mislukkeling, een nobody, een loser, te dik, saai’’. Het zijn uitspraken die mensen met een laag zelfbeeld nog al eens gebruiken.
Oorzaken van een negatief zelfbeeld:
- Opvoeding:
- Er was te weinig waardering.
- Je werd alleen gewaardeerd om je prestaties en niet om je inzet.
- Er was veel kritiek, afkeuring of straf.
- Je bent juist erg beschermend opgevoed
- School:
- Je bent gepest.
- Je werd buitengesloten van groepjes.
- Social media:
- Het lijkt of iedereen het beter voor elkaar heeft dan jij. Er moet wel iets mis zijn met jou dat jij dit niet hebt.
Heb ik een negatief zelfbeeld?
Een laag/negatief zelfbeeld herken je aan de volgende signalen:
- Je vergelijkt jezelf met anderen en hebt het gevoel dat de ander het altijd beter heeft of beter doet dan jij.
- Zelfkritiek is jouw niet vreemd. Je kijkt vooral naar je negatieve eigenschappen en keurt deze af. Je kunt niet of nauwelijks je positieve eigenschappen/kwaliteiten benoemen.
- Je bent onzeker.
- Je hebt weinig zelfvertrouwen.
- Je bent bang om te falen.
- Je kleineert jezelf, ook als je wel een succes hebt behaalt/iets goeds hebt gedaan ben je niet trots op jezelf.
- Je bent gevoelig voor kritiek van anderen, ook als deze niet als kritisch is bedoeld ervaar je dit als negatief.
Overlevingsstrategieën bij een negatief zelfbeeld zijn:
- Je blijft onder alle omstandigheden erg bescheiden, je trekt je het liefst terug in je eigen wereld.
- Je gaat je zelfverzekerder/stoerder voordoen dan dat je in werkelijkheid bent.
- Je gaat situaties/mensen vermijden
Sleutels om een negatief zelfbeeld mee te behandelingen:
- Bewustwording – (H)erkenning dat je een negatief zelfbeeld hebt staat aan de basis om de negatieve spiraal te doorbreken.
- Zelfacceptatie – Jezelf met al wat je bent accepteren
- Beperkende overtuigingen onderzoeken – Wat geloof jij over jezelf. Welke ondermijnende en negatieve gedachtegang zit hieronder. Buig ze om naar positief sturende overtuigingen en gedachten.
- Onderzoeken van positieve eigenschappen en kwaliteiten. Door je aandacht te richten op wat wel goed gaat geef je je zelfvertrouwen en eigenwaarde de ruimte om te groeien.
- Leer te kijken naar wat wel goed gaat.
Van negatief naar positief
Een negatief zelfbeeld stond niet zomaar stoep, op dezelfde wijze laat het zich ook niet zomaar wegpoetsen. Behandelen van een negatief zelfbeeld is een training waarbij je dagelijks aandacht hebt voor je negatieve/ondermijnende gedachten. In beginsel is het zaak dat je er zoveel mogelijk ‘vangt’ en jezelf traint om ze positief om te buigen. Daarnaast werk je met gerichte aan je positieve eigenschappen en kwaliteiten. Wat daarbij helpt is een complimenten-doosje te maken. Schrijf dagelijks tenminste 2 dingen op die je goed hebt gedaan of waar je tevreden over bent. Complimenteer jezelf daarvoor en stop ze in je complimenten-doosje. Probeer daarbij niet te groots te denken, waardering krijg je namelijk veelal voor de kleinere dingen in het leven. Denk aan het beterschapskaartje voor je zieke buurvrouw, de heerlijke maaltijd die je voor je gezin hebt bereidt, de oudere dame die je voor laat gaan bij de kassa.
Je kunt in plaats van een complimenten-doosje ook een dagboekje bijhouden waarin je dagelijks je positieve ervaringen en kwaliteiten benoemd van die dag. Sta dagelijks even stil bij het beeld in de spiegel. Waardeer wat je ziet. Spreek jezelf positief toe en….. hou van jezelf. Je bent het waard!
Het gaat om jou, niet om de ander
Wat belangrijk is bij oefeningen zoals hierboven beschreven is dat je gevoel meedoet. Hiervoor ga je met je aandacht naar binnen. Ontdek of je je ook echt trots voelt op wat je gedaan hebt. Kun je de blijdschap of tevredenheid ook echt ervaren? Voel je de emotie die daarbij vrij komt? Een valkuil is namelijk perfectionisme waarbij je braaf de oefeningen doet zoals die van je verwacht worden. Je bent dan op de buitenkant gericht, dus op wat de ander van jou wil. Dit is sociaal wenselijk gedrag en zal het ontwikkelen van een positief zelfbeeld belemmeren. Het gaat om jou en niet om de ander. Je gevoel is leidend in de oefeningen. Wees trots op jezelf!